De natuur met ups en downs

Deze week scheen de zon volop. Het is de tijd van zaaien en de opkomst van de eerste gewassen. De net gekiemde zaden hebben we beregend uit onze eigen waterbron. Naast mooie verwachte opkomende gewassen hebben we ook te maken met verrassingen van de natuur, welke enige zorgen baren.

De eerste groenten zijn een paar weken terug gezaaid en hebben inmiddels
hun eerste blaadjes gevormd. Links de kapucijners en rechts de meiraap. Naast de peulen van het oude ras Hendriks zullen dit de eerste groenten zijn die boerderij de Breemortel eind mei, begin juni klaar heeft om van te genieten in de keuken en op het  bord.


De aardappelen (Baue Sint Galler en Rote Emma) zitten inmiddels 2 weken in de grond. Deze komen nog niet uit en de vraag is of deze wel uit gaan komen of mogelijk slechts beperkt. Bij het bekijken van een aantal aardappels afgelopen week
hebben we gezien dat deze aangetast worden door de ritnaald. Deze worm geniet nu al van onze pootaardappelen, waardoor deze aangetast worden en niet meer kunnen kiemen. We gaan nu onderzoeken of we de pootaardappelen dit seizoen op een verantwoorde manier voor de ritnaald kunnen beschermen en wat dat betekent voor de toekomst. Ook gaan we in beeld brengen wat de ritnaald voor invloed heeft op de andere gewassen, die we dit jaar willen telen.

Bij de herbouw van onze boerderij willen we graag de oude lindebomen bewaren. Dat betekent, dat we deze goed afschermen voor het bouwverkeer tot 5 meter vanaf de stam, zodat het zwaar bouwverkeer niet over de wortels rijdt. De boerderij wordt 1 meter verder vanaf de lindebomen herbouwd, om te voorkomen, dat we wortels beschadigen bij het graafwerk voor de fundering. Daarnaast is er voor gekozen om 1 lindeboom te verwijderen om de twee ernaast staande bomen voldoende ruimte te geven om een goede kruin te vormen. Zaterdag hebben we deze boom omgezaagd. Hierbij was het verrassend, dat deze oude boom door aantasting van binnenuit hol was. Dit baart wel enige zorg voor de andere lindebomen, die we goed zullen verzorgen en waarbij we hun gezondheidstoestand goed in de gaten zullen houden.


Zo hebben we deze week de natuur mogen ervaren. Het is de uitdaging voor Bijzonder Brabants om deze natuur goed te leren kennen. Met de mogelijkheden van deze natuur willen wij op een verantwoorde manier onvergetelijke groenten gaan telen.

Zorg voor de peulen en de kapucijners

Het mooie weer afgelopen week heeft er voor gezorgd dat de peulen en kapucijners een week na het zaaien al uitkomen. Om in de toekomst te kunnen oogsten hebben we de plantjes deze week beschermd voor de vogels en water gegeven.

Bijzonder Brabants vindt het belangrijk om op een verantwoorde manier groenten te telen met zorg voor de omgeving en de toekomst van onze aarde. Op die manier kunnen de mensen na ons ook nog genieten en leven van alles wat we op aarde hebben. Dit vraagt regelmatig een zorgvuldige afweging.

Deze week hebben we de peulen en kapucijners beschermd voor de vogels.  Vogels vinden de kleine pas gekiemde plantjes heerlijk en ook de straks te oogsten peulen en kapucijners. Met behulp van palen, ijzerdraad en een vogelnet op 2 meter hoogte  hebben we de groenten beschermd. Bij de inkoop van het materiaal hiervoor kijken we nadrukkelijk naar duurzaamheid. Zo hebben we gekozen voor palen van Europees kastanjehout in plaats van goedkopere geïmpregneerde vuren houtenpalen. Alle materialen zijn zo gekozen, dat deze voor meerdere jaren te gebruiken zijn.

De afgelopen week hebben we mooi zonnig weer gehad zonder regen. Het zaad dat aan het kiemen is heeft nog onvoldoende wortels om zelf het water verder te halen. Om die reden hebben we zaterdag de peulen en kapucijners beregend, zodat de kiemende zaden niet uitdrogen. Het water voor de het beregenen komt uit de grond. Voor goed grondwater is het belangrijk om zorgvuldig met de bodem om te gaan, dat geldt zowel voor de bemesting als de gewasbescherming.

Bijzonder moment: de eerste groenten gezaaid

Op 8 april was het zover. Vele maanden van voorbereiding zijn hieraan vooraf gegaan. Dat voelde bijzonder deze week om de eerste groenten te zaaien.

Op 7 mei vorig jaar stopte mijn werk als wethouder bij de Gemeente Deurne. Vanaf  dat moment ben ik gestart met de ideeën en voorbereidingen voor mijn bedrijf Bijzonder Brabants. Het op een verantwoorde manier telen en verkopen van onvergetelijke groenten. Toen had ik niet durven dromen, dat ik nog geen jaar later op die mooie plek bij boerderij de Breemortel kapucijners aan het zaaien zou zijn.

De grond is de afgelopen periode zo goed mogelijk voorbereid om groenten in te telen. Bij een goede bodemgesteldheid kunnen de groenten zich ontwikkelen tot sterke planten, die minder kwetsbaar zijn voor ziekten en die een goed wortelstelsel vormen om zichzelf van water te voorzien. Voor een goed bodemleven is voldoende organische stof in de bodem van belang. Het oude stro, dat op de schelft van de boerderij aanwezig was hebben we in december op het land uitgereden, waarmee we het gemeten organische stofgehalte van 3,1 procent verhogen. De zuurtegraad (pH 4,9) van de grond was te laag en om die te verhogen hebben we in het voorjaar een kalkbemesting uitgevoerd met dolokal. Om de waterdoorlatendheid van de grond te verbeteren is de grond tot 45 cm diep los gemaakt met een diepwoeler. De grond is niet geploegd, zodat het bestaande bodemleven zoveel mogelijk in stand gehouden wordt. De afgelopen week heb ik de grond zaaiklaar gemaakt met de tractor en de triltandcultivator met verkruimelaar.

De grond bij boerderij de Breemortel is als volgt verdeeld.

Het productieveld is verdeeld in een 11 tal percelen van ongeveer 1000 m2 per perceel. Op ieder perceel komen verschillende groenten te staan, waarmee we dit jaar de verkoop starten. Daarnaast is de indeling van de percelen belangrijk, omdat voor een gezonde bodem een goede vruchtwisseling belangrijk is. Op deze manier kunnen we er voor zorgen dat er minstens elf jaar tussen zit, voordat hetzelfde gewas op hetzelfde perceel terugkomt. Alle percelen zijn direct toegangelijk vanaf de aangelegde paden.

Deze week hebben we het volgende gezaaid:
- perceel 2 peulvruchten
    kapucijners (Blauwschokkers 'Solida')
    peulen (Hendriks)
- perceel 11 meirapen
- perceel aardappelen
    Rote Emma (rood vruchtvlees)
    Blaue Sint Galler (zwart/paars vruchtvlees)
Kapucijners, peulen en meirapen hebben we op een deel van het perceel gezaaid en de komende maand zaaien we het perceel in fases vol. Dit doen we om gedurende een langere periode deze groenten vers van het land te kunnen verkopen.

Het gezegde wie zaait zal oogsten is hopelijk letterlijk van toepassing voor boerderij de Breemortel.

Ruim 2900 inheemse haagplanten omzomen groentetuin

Zaterdag 4 april hebben we de laatste haagplanten gezet. De afgelopen 3 weken hebben vele mensen geholpen met het planten. Hiermee hebben we de akkerranden mooi landschappelijk ingepast. Net als vroeger is de haag ook een bescherming voor de groenten.

Hagen komen we steeds minder tegen in het landschap. Vroeger werden in Brabant vele hagen geplant. De hagen werden gebruikt om de eigendomsgrenzen aan te geven en als erfafscheiding om het vee tegen te houden. In die tijd bestonden de hagen voornamelijk uit doorndragende soorten, zoals meidoorn, sleedoorn, hondsroos en braam. Soms werden ook nog wat andere struiken en (knot)bomen in de haag aangeplant. Met de komst van de prikkeldraad en de schaalvergroting zijn de hagen nagenoeg allemaal verdwenen uit het landschap. Vaak worden de termen heggen en hagen door elkaar gebruikt. Een heg wordt strak geknipt een haag gebruiken we voor de breed en hoger uitgroeiende elementen.

Op boerderij de Breemortel hebben we de hagen om meerdere redenen geplant. Om de groente velden heen is een gemengde haag geplant. Deze haag is ook de terreinafscheiding. De heerlijke groenten die we gaan telen moeten we ook beschermen voor de konijnen. Om die reden hebben we in de haag dassengaas geplaatst, welke 25 centimeter verticaal in de grond zit en daarna is de gaas 25 centimeter horizontaal naar buiten gelegd. Aan beide zijden van de haag hebben we een grote diversiteit aan inheemse haagplanten gepoot. Deze mooie bonte haag is in de toekomst natuurlijk een lust voor het oog vanuit de groentetuin. Daarnaast kunnen vogels en insecten volop vertier vinden in de haag. Hieronder de mooie variatie aan planten in onze gemengde haag.

Er is een mooie meidoornhaag geplant als afscheiding tussen de proeftuin en de productievelden. De afscheiding om de boerderij wordt een mooi geknipte ligusterheg, zoals die vroeger veel voorkwamen als afscheiding van de siertuin bij de boerderij.

De aanleg van het landschap/decor om de boerderij is afgerond. Bij goed weer worden de komende week de eerste groenten gezaaid en gepoot.

Klaar voor herbouw boerderij de Breemortel anno 1880

Vanaf 1 december 2014 zijn we de gelukkige eigenaar van Breemortelweg 21. In vier maanden hebben we plannen gemaakt voor de herbouw van de boerderij en is de oude boerderij gesloopt. De herbouw kan starten.

Schilderij van boerderij De Breemortel zoals in 1880 gebouwd

1 december 2014 aankoop boerderij De Breemortel

12 december 2014 de eerste schets voor herbouw

30 december 2014 sloop slaapkamers

11 februari 2015 Verwijderen asbest golfplaten aanbouw

19 februari 2015 Tuile du Nord dakpannen van het dak halen

27 februari 2015 De houten kap constructie verwijderen

23 maart 2015 Maria beeldje uit gevel halen voor hergebruik

24 maart 2015 Ruim 7000 oude stenen afbikken voor hergebruik

26 maart 2015 Alles gesloopt. Klaar voor herbouw.

De peelrandbreuk ontdekken en inpassen in het landschap

Het vermoeden dat de peelrandbreuk door de akker van Bijzonder Brabants zou lopen is bevestigd. Zondag heb ik samen met geoloog Joop Mentink diverse boringen verricht om de exacte locatie van de peelrandbreuk te bepalen. In het landschapsplan zal de peelrandbreuk zichtbaar gemaakt worden onder andere met het Peelrandbreukpad.

Bij boerderij de Breemortel gaat Bijzonder Brabants op een verantwoorde manier bijzondere groenten telen.  Naast de bijzondere groenten willen we iedereen ook dat Brabantse gevoel meegeven. Dat doen we met de langgevelboerderij, die herbouwd wordt in de stijl van de boerderij, zoals die in 1880 op die plek is gebouwd. Ook het landschap wordt in Brabantse stijl aangelegd.

Het landschapsplan is met hulp van Karel Voets van het Brabants Landschap tot stand gekomen en nu zijn we druk met het planten. Rechts van de boerderij komt een authentieke hoogstam boomgaard. Hierin staat al een oude kersen en appelboom. Zeven bomen zijn inmiddels geplant. Als appel komt daar onder andere de sterappel en de Brabantse Bellefleur en als kers natuurlijk de Mierlose kers.
Achter op het perceel gelegen aan de Rapenweg zijn drie hoogstam perenbomen geplant, de jut, de Beurré Hardy en de Clapp's Favourite. Het gehele perceel wordt omzoomd met een mooie bonte Brabantse haag met daarin (haag)beuk, veldesdoorn, meidoorn, liguster, kardinaalsmuts, gele kornoelje en lijsterbes. Tussen deze haag en in de grond is dassengaas geplaatst, om de groenten te beschermen voor de konijnen. Voor de aanleg van de beplanting wordt een subsidie verstrekt door de provincie Noord Brabant, die hiermee stimuleert, dat je een deel van je grond gebruikt voor mooie landschapselementen.
Bij het maken van het plan heb ik al rekening gehouden met de mogelijkheid dat de peelrandbreuk door de akker zou lopen.

Op zondag 14 maart heb ik samen met geoloog Joop Mentink boringen verricht om de peelrandbreuk
exact in kaart te brengen. Op onderstaande foto's is mooi te zien hoe de grondlagen wijzigen over een afstand van 20 meter. De  boringen zijn verricht met een grondboor tot 1 meter diep.
De breuklijn ligt twee meter ten noorden van de prachtige zomereik, die aan de slootkant staat. Op deze plek wordt de Brabantse haag onderbroken om de breuklijn te markeren. Tevens wil ik exact op de Peelrandbreuk een pad aanleggen, dat de toepaslijke naam Peelrandbreukpad krijgt. Ook is het idee om de verschillen in grondwaterpeil zichtbaar te gaan maken aan beide zijden van de breuk. Een plan hiervoor wil ik de komende maanden uitwerken en hopelijk krijg ik andere partijen enthousiast om daaraan mee te doen, Hopelijk kunnen we de mensen de peelrandbreuk in de toekomst laten beleven bij boerderij de Breemortel.

Met HAS Kennistransfer van onderzoek naar realisatie

Voor de start van Bijzonder Brabants heb ik vorig jaar twee opdrachten verstrekt aan HAS Kennistranfer om mij te helpen bij de start van het bedrijf. Het eerste onderzoek is afgerond en de vervolgopdracht is gestart.

In de periode van november 2014 tot en met januari 2015 hebben Luite Snijder en Domingo Loth van HAS Kennistransfer onderzocht binnen welke afzetkanalen en met welk productassortiment Bijzonder Brabants het beste de markt kan betreden. Afgelopen vrijdag hebben we de eindpresentatie gehad en heb ik de uitgebreide rapportage ontvangen. Voor de afzet gaat de focus op restaurants in het hogere segment en voor de gewassen richten we ons op authentieke groenten, die zijn oorsprong hebben in Brabant. Bij dit alles is het essentieel, dat ik het verhaal (historie en teelt) breng. Men wil tegenwoordig weten waar de groente vandaan komen en hoe ze geteeld worden.
De uitkomsten van het onderzoek worden direct gebruikt voor de vervolgopdracht 'De ontwikkeling van een teeltplan voor een nieuw groenten concept'. Vanaf begin februari tot juli 2015 komen 3 vierde jaars HAS studenten helpen om de teelt en alle daarbij behorende aspecten in de praktijk mee op te starten. Vanuit de HAS wordt het project begeleid door docent Peter van Schie. Vrijdagmiddag hebben de studenten het plan van aanpak gepresenteerd.

Op dinsdag heb ik met de drie studenten een bezoek gebracht aan  't Hof Welgelegen in Middelburg. Daar zijn we ontvangen door Ard van de Kreeke, die ons veel heeft verteld over de ontwikkeling van zijn bedrijf de afgelopen 5 jaar. Een zeer leerzame ochtend voor ons en het is een bedrijf, wat  veel overeenkomsten heeft met de plannen van Bijzonder Brabants. Ook hebben we een beeld gekregen van welke machines gewenst zijn. Een belangrijk advies van Ard was om ons te richten op de consument en daarbij de gehele keten van teelt tot afzet zelf te organiseren.

De afgelopen weken zijn we druk aan de slag gegaan om de teelt voor dit jaar voor te bereiden. Het bodemonderzoek is bestudeerd.  De pH (zuurtegraad) van de grond moet omhoog van 4,9 naar minimaal 5,5. Aangezien het magnesiumgehalte in de bodem ook laag is hebben we een kalksoort gekozen waar ook MgO in zit. Op donderdag 5 maart is de kalk (Dolokal supra) gestrooid en ondergewerkt met de cultivator.

De komende week wordt het teeltplan voor de productie en de proeftuin opgesteld en zullen we het zaai en pootgoed gaan inkopen. Tevens zullen we bekijken welke eenvoudige machines we gaan kopen en welk mechanisatie werk we uitbesteden.