Formaliteiten, plannen maken en lekker eten bereiden

Bijzonder Brabants is vorige week geregistreerd bij de Kamer van Koophandel. In 2015 wordt het zaaien, poten, oogsten en verkopen van bijzondere Brabantse groenten. Voor die tijd nog veel te organiseren. Dat heeft me deze week lekker bezig gehouden.

Een onderneming starten kost geld. Belangrijk daarbij is om de privé- en bedrijfsfinanciën uit elkaar te houden. Nu ik ingeschreven ben bij de Kamer van Koophandel is het mogelijk om een zakelijke rekening te openen.Hiervoor heb ik deze week een gesprek gehad met Jan van den Nieuwenhof de starters adviseur van de Rabobank Peelland Zuid. De zakelijke rekening is geopend en we hebben gesproken over de verdere plannen van Bijzonder Brabants en de mogelijke rol van de Rabobank daarbij. Vervolgafspraken worden gemaakt.

Na de inschrijving in de Kamer van Koophandel volgde ook de eerste blauwe brief van de belastingdienst, met de mededeling, dat zij Bijzonder Brabants geregistreerd hebben in hun administratie. Ze hebben me een BTW-nummer toegekend voor de aangiften van de omzetbelasting. Daarnaast wordt ik er op gewezen, dat zij speciaal voor starters informatie beschikbaar hebben op internet: www.belastingdienst.nl/starters. Zelf heb ik er voor gekozen om dit niet allemaal zelf uit te gaan zoeken. Ik houd me liever bezig met mijn plannen voor de bijzondere Brabantse groenten. Dat betekent, dat ik oriënterende gesprekken heb gevoerd met bedrijven, die mij kunnen ondersteunen op administratief en fiscaal terrein. Binnenkort hiervoor ook keuzes maken.

Deze week veel tijd besteed aan het maken van mijn ondernemingsplan. Een goed plan is volledig en concreet, maar bestaat ook weer niet uit onnodig veel woorden. Op de website www.ikgastarten.nl veel nuttige informatie gevonden. In mijn ondernemingsplan zet ik mijn zakelijke plannen op een rij. Velen vragen worden beantwoord zoals: Wat wil ik precies gaan doen? Waar ga ik me vestigen? Welke rechtsvorm kies ik? Is er een markt voor mijn product en hoe kom ik aan klanten? Wie zijn mijn concurrenten? Hoeveel geld heb ik nodig om mijn plannen van de grond te krijgen? Gelukkig heb ik een aantal deskundige mensen om me heen, waarmee ik kan klankborden over mijn ondernemingsplan. 

Wat ik graag wil weet ik. Mensen laten genieten van heerlijke gerechten, die bereidt zijn van verantwoord geteelde Brabantse groenten uit de volle grond. Hierbij is het bereiden van de gerechten heel belangrijk en dat vind ik ook leuk. Zo had ik dinsdagavond mijn tweede avond bij de Kookclub Deurne. Mooie afwisseling tussen al die papieren deze week. Zo was het aan mij om twee delen van het voorgerecht te bereiden een Crème Brûlée van Bloedworst en de Rode Bietensalsa. En daarna natuurlijk samen genieten van een bijzondere maaltijd met een heerlijk glas wijn.

Voor mijn ondernemingsplan heb ik niet alle kennis zelf in huis. Zo heb ik deze week bij HAS Kennistransfer in Den Bosch kennis gemaakt met het projectteam dat Bijzonder Brabants kan ondersteunen bij de opstart. Offertes hiervoor zijn inmiddels uitgebracht en besproken. Het zal beginnen met een onderzoek naar de marktvraag voor bijzondere Brabantse groenten, zodat daaropvolgend keuzes gemaakt kunnen worden voor het te ontwikkelen assortiment en de te ontginnen distributie kanalen. Als dat afgerond is volgt het ontwikkelen van een teelt en inkoopplan voor de bijzondere Brabantse groenten. Het is de bedoeling om na verstrekking van de opdracht na de herfstvakantie te starten.

De hoeveelheid papier groeit en de Costa Ricaanse bonen de Frijol Negro groeit ook.

'Bijzonder Brabants' is geboren

Deze week was voor mij en ons gezin bijzonder. Op maandag 6 oktober heb ik mijn bedrijf 'Bijzonder Brabants' ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Vanaf nu ben ik op papier ook ondernemer. Als ondernemer wil ik op een bijzondere manier een bijdrage leveren aan een duurzame toekomst. 

Bij mijn afscheid als wethouder in mei van dit jaar heb ik aangegeven, dat ik de mogelijkheden zou gaan verkennen om mijn toekomst op een duurzame manier invulling te geven. Hierbij waren de eerste gedachten op dat moment iets te gaan doen met duurzaam voedsel en verantwoorde landbouw. Iets wat voor de toekomst van de volgende generaties op deze aarde belangrijk is. En mijn liefde voor bijzondere groenten uit de Brabantse volle grond verborg ik ook niet. Met plezier ben ik daar al een aantal jaren mee bezig als vrijwilliger van de Ossenbeemd en vanaf klein kind ben ik al moes tuinier.

Vanaf 7 mei ben ik aan de slag gegaan om de mogelijkheden te verkennen om een eigen bedrijf te starten. Hierbij heb ik als vertrekpunt genomen, dat ik graag een eigen bedrijf wilde, dat mensen verrast en laat genieten van bijzondere heerlijke gezonde echte Brabantse gerechten. Gerechten, die gemaakt zijn van producten, die verantwoord geproduceerd zijn en waarvan de herkomst bekend is.
En nu is het zover. Het bedrijf Bijzonder Brabants is geboren op 6 oktober 2014. Als pas geborene geen burgerservicenummer zoals bij een kind, maar een uniek Kamer van Koophandel nummer, zoals ieder bedrijf dat heeft.

Wat mag je van Bijzonder Brabants verwachten?

Bijzonder Brabants is het bedrijf dat zich richt op de gehele keten van de teelt tot en met de eindgebruiker. Het bedrijf onderscheidt zich door een uniek aanbod aan groenten, bijzondere groenten, dat zijn groenten die niet te koop zijn in de supermarkt. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan zwarte aardappelen, pastinaak, aardpeer, sikkim. 

Bijzonder Brabants richt zich op drie groepen groenten:

1.       Vergeten groenten;

2.       Groenten uit andere landen, die hier kunnen groeien;

3.       Nieuwe groenten rassen die zich onderscheiden in smaak of kleur.

De groenten worden onder eigen label op de markt gebracht. Deze groenten worden op verantwoorde wijze geteeld in de Brabantse volle grond. Teelt vindt plaats op eigen grond en middels samenwerking met telers en boerderijwinkels in de regio.

Waar kun je in de toekomst genieten van de bijzondere Brabantse groenten?

De afzet van de groenten zal plaats vinden via verschillende afzetkanalen. Het voornemen is om de groenten af te zetten via boerderijwinkels, restaurants, cateraars, groenten speciaal zaken en internet. De afzetkanalen worden zorgvuldig geselecteerd en moeten passen qua concept en bedrijfsvoering bij de uitstraling en beleving van het merk Bijzonder Brabants.

Het voornemen is om het bedrijf in het buitengebied van Deurne te vestigen in de nabijheid van de bebouwde kom. Het bedrijf wil zich vestigen in een authentieke Brabantse boerderij met daarbij minimaal 5000 m2 grond. Om de boerderij wordt de (moes)tuin in Brabantse stijl aangelegd en met daarin tussen de 50 en 100 bijzondere soorten groenten. De groenten zijn in de tuin aanwezig om de klanten en gasten te kunnen laten zien wat ze eten en hoe het gewas groeit. De zoektocht naar een geschikte locatie is in volle gang.

Bijzonder Brabants is geboren en nu de verdere invulling op weg naar volwassenheid.

Een geweldige ervaring de BMW Berlin Marathon

Met een bijzonder gevoel vertrok ik samen met Marianne op vrijdag 26 september naar Berlijn om op zondag de marathon te lopen. Hoe zou deze tweede marathon  gaan? De voorbereiding was totaal anders geweest dan die voor Amsterdam en slechts 1 keer had ik nu een afstand van 30 km gelopen. Zondag 28 september 42,2 km.

In januari van dit jaar had ik besloten om me in te schrijven voor de marathon in Berlijn. Een mooie goed georganiseerde marathon met een mooi vlak parcours, door de wereldstad Berlijn.
De woorden van Tonny van Berlo tijdens mijn afscheid als wethouder in mei kan ik me nog herinneren: 'Henk gij loopt te veel en met gericht trainen kun je een beter resultaat bereiken'. Dat zette me toen aan het denken, waarna ik Tonny heb gevraagd of hij mij wilde begeleiden in mijn training. Vanaf juni heb ik onder begeleiding van Tonny anders getraind.
- 4 keer in de week kortere afstanden lopen in plaats van 3 keer lange afstanden
- voor de training een warming up
- geen vast tempo, maar regelmatig tempoversnellingen
- 1 keer in de week een uur zwemmen
- regelmatig een wedstrijdje van 10 km of halve marathon in de buurt
De voorbereidingen waren prima verlopen.

En toch vond ik het spannend afgelopen weekend naar Berlijn. Zou het me lukken mijn tijd van Amsterdam 3:46:48 te verbeteren? Hoe zou het weer zijn? Bij koude temperaturen loop ik het snelst. Hoe zou het gaan rond de 30e kilometer? Vanaf de 30e km werd het in Amsterdam zwaar, waar het voelde alsof mijn bovenbenen van beton waren, waarbij de snelheid flink terug viel.

Op vrijdagmiddag kwamen we in Berlijn aan, waarna we met de metro op weg gingen naar Flughaven Tempelhof. Daar werd een grote beurs gehouden, waar alles te zien was, wat maar enigszins met lopen te maken heeft. Als loper moest ik door alle expo hallen lopen om in de laatste hal het startnummer, mijn bestelde Berliner Marathon shirt en de doorzichtige Berliner Marathon rugzak (vol reclame) op te halen. Daarnaast werd een toegangsbandje om mijn pols bevestigd, wat op zondag toegang gaf tot het startgebied. Als loper ben je verplicht om persoonlijk je startnummer op te halen op donderdag, vrijdag of zaterdag.

Op zaterdagmorgen werd de Breakfast Run georganiseerd. Een laatste lichte training over een afstand van 6 kilometer. Hiervoor werd om 9:30 uur gestart bij Charlottenburg Palace en het eindigde op de atletiek baan van het Olympisch stadion in Berlijn. Bijzonder om zo met duizenden rustig door Berlijn te rennen en om dan het Olympisch stadion binnen te komen. Buiten het stadion kon ik daarna van de breakfast genieten en de overige Olympische sport accommodaties bekijken.

Zondag was het lekker vroeg opstaan met ontbijt om 6:30 uur en daarna op weg naar de start. Een mooie blauwe lucht met opkomende zon, dat beloofde een warme dag te worden met meer dan 20 graden. In het alleen voor lopers toegankelijke startgebied heb ik mijn trainingspak in de Berliner Marathon rugzak gedaan en deze op de daarvoor bestemde plek afgegeven. En dan op weg naar startvak F waarin allemaal lopers stonden, die eerder een marathon gelopen hebben en gaan voor een tijd tussen 3:30 en 3:50 uur. De start was op de brede (6 baanse) Strasse des 17 juni, waar ik achter me de Brandenbuger Tor zag en voor me de Siegessäule ,

Om 8:45 klonk het startschot voor de eerste lopers en ruim 11 minuten later rende ik over de startlijn. Samen met ruim 30.000 lopers uit meer dan 120 landen met ruim 1 miljoen toeschouwers 42,2 km door de stad Berlijn lopen en dat langs de vele bijzondere gebouwen. Je moet het meemaken om het je voor te kunnen stellen. Belangrijk voor mij was het om rustig te starten, zodat ik voldoende energie over zou houden om op het eind nog hetzelfde tempo te kunnen lopen. Dat ging prima. Voor mijn gevoel eerder iets te rustig. Vanaf de 30e km bleef het zelfs gewoon goed gaan in hetzelfde tempo. Vanaf de 37e kilometer ging het zwaarder, maar geen beton in mijn benen en met het nodige doorzettingsvermogen kon ik mijn tempo vasthouden. En dan na ruim 41 kilometer kwam ik op de straat Unter den Linden met voor me de Brandenburger Tor en daarachter de finishlijn. Dat gaf me nog extra energie voor een eindsprintje om te finishen in een tijd van 3:34:45. Een geweldig gevoel het was me echt gelukt!

Op zondagmiddag en avond nog volop genoten in het mooie Berlijn. En op maandagochtend na een wandeling door het Volkspark Friedrichshain en een uitgebreid ontbijt terug naar Deurne.

Bijzonder koken

Het verantwoord telen van bijzondere Brabantse groenten is één. Om van die groenten te kunnen genieten is de bereiding van de groenten belangrijk. De doperwten cappuccino was deze week een mooi en heerlijk resultaat bij de Kookclub Deurne.

Onze Brabantse bodem heeft zoveel waardevols te bieden. Mijn nieuw bedrijf Bijzonder Brabants gaat de Brabanders en onze gasten daarvan laten genieten. Het bereiden van de groenten tot een heerlijk gerecht is daarbij een essentiële schakel. Om die reden wil ik mijn kook kunsten verder ontwikkelen. Deze week mocht ik met de Kookclub Deurne bij het Kookpunt in Liessel mee koken.Ik mocht me bezig houden met de bereiding van de doperwten cappuccino.

Koken is al altijd één van mijn hobby's. Het is mooi dat ik koken nu ook kan betrekken bij mijn nieuwe bedrijf. Naast het verantwoord telen en verkopen van de bijzondere groenten uit de Brabantse volle grond is het belangrijk dat de groenten bereid worden tot een heerlijk gerecht. Mijn bedrijf Bijzonder Brabants wil daar bij helpen. Dat betekent, dat ik graag wil samenwerken met koks en restaurants, die hun kookkunsten graag inzetten om hun gasten te laten genieten van bijzondere Brabantse gerechten. De recepten voor deze gerechten komen op de website van Bijzonder Brabants. Op die manier kan iedereen die bijzondere Brabantse groenten koopt er ook een heerlijk gerecht van maken. Het voornemen is om naast het recept ook een filmpje over de bereiding op de website te plaatsen. Met de groenten en de tablet in de keuken kan zo iedereen in de toekomst een heerlijk gerecht bereiden.

Belangrijk is om mensen kennis te laten maken met de bijzondere Brabantse groenten. In de toekomst wil ik proeverijen gaan organiseren. Daarvoor wil ik graag mijn kookkunsten verder ontwikkelen en zo mocht ik deze week mee koken met de Kookclub Deurne. Opvallend vond ik ook, dat alle ingrediënten (doperwten, knoflook, ui, melk, bouillon, kruiden) voor de doperwten cappuccino in Brabant te produceren zijn. Daarnaast is het heerlijk om op zo'n avond mensen te ontmoeten, die ook graag koken en van lekker eten houden. Na het bereiden van de gerechten in groepjes hebben we natuurlijk samen van een heerlijke maaltijd genoten met een lekker glas wijn.

Wat is maatschappelijk verantwoord ondernemen voor mij?

Maatschappelijk verantwoord ondernemen doen/willen vele bedrijven. Zelf wil ik met mijn nieuwe bedrijf Bijzonder Brabants op een maatschappelijk verantwoorde manier gaan ondernemen. Wat wil ik daarmee en hoe ga ik dat uitdragen? Dat is nog een puzzel met de vele keurmerken.

Wat wil ik? Mijn bedrijf gaat zich bezig houden met het telen, vermarkten en eten van bijzondere Brabantse groenten. Dat zijn groenten, die je over het algemeen niet in de supermarkt vindt en die verantwoord geteeld worden en groeien in de Brabantse volle grond. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan zwarte aardappelen, pastinaak, aardpeer, eetbare bloemen en nog veel meer. Duurzaam ondernemen is een onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hierbij is voor mij de definitie voor duurzame ontwikkeling van de VN commissie Brundtland uit 1987 leidend. Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen. Dat betekent voor de teelt van de groenten: op een manier telen, waarbij de grond niet uitgeput wordt, de grond in de toekomst vruchtbaar blijft en geen mono teelt. Dit houdt wel in, dat het nodig kan zijn om een gewas te beschermen tegen natuurlijke vijanden. Bijvoorbeeld netten tegen vogels en gaas tegen de konijnen. Daarnaast kan het belangrijk zijn gewassen in elkaars nabijheid te  telen. Zo trekt de Oost Indische Kers luizen aan, waardoor deze minder of niet voorkomen in ander groente gewassen, die in de buurt staan. De gewassen worden ook zoveel mogelijk onkruidvrij gehouden, om op die manier de plant voldoende mogelijkheden voor groei te geven, waarmee voldoende gewas opbrengst ontstaat. Voldoende opbrengst is noodzakelijk om onze wereldbevolking te voeden.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is voor mij meer dan duurzaam ondernemen. Op de site van MVO Nederland wordt MVO als volgt beschreven: Het betekent dat bedrijven werken aan zowel financiële, als milieu- en sociale doelen. Op die manier boeken zij bedrijfseconomische en maatschappelijke winst. Deze omschrijving vind ik heel toepasselijk.
Bijzonder Brabants wil graag met bedrijven samenwerken, die ook verantwoord willen ondernemen. Dat geldt zowel voor de inkoop, als voor de verkoop.

De afgelopen week ben ik zoal bezig geweest te onderzoeken hoe hieraan invulling te geven. Hierbij kom ik verschillende keurmerken en certificeringen tegen. Het woord 'Biologisch', is wettelijk beschermd door de EU. Ook als op een product bio, eko, eco of organic staat, dan moet het aan de eisen voor biologisch voldoen. Een hele puzzel en enige zorg heb ik bij de hele administratieve rompslomp die dit met zich meebrengt. Is dat wel maatschappelijk verantwoord? 
  
 

Vrije tijd en werk gaan samen

Een mooie zonnige septemberweek, waarin werken en vrije tijd samen gaan. Als vrijwilliger de Markt Groen Deurne voor zondag 14 september voorbereiden en met een groep vrijwilligers  een bijzondere avond voorbereiden voor 27 november a.s.

Deze week een bezoek gebracht aan Ria Joosten catering en evenementen in Neer een bedrijf met meer dan 100 medewerkers. Ria Joosten is Zakenvrouw 2014 en ze is in 1959 geboren in Neerkant. Als onderneemster onderscheid ze zich. Duurzaam en verantwoord ondernemen is in haar bedrijf een belangrijke waarde. Een voorbeeld is de steun, promotie en het gebruik van het Limburgse

streekproduct. Zo ging het gesprek al snel over hoe bijzondere/streekproducten gewaardeerd worden door de consument. Hoe leg je verbindingen? Dat zal op 27 november 's-avonds in Deurne aan de orde komen, waar Ria spreekster is. Bij deze avond hoort ook bijzonder eten en ook daarover hebben we afspraken gemaakt. Als organisatie gaan wij zorgen voor de producten uit ons Deurne en de Peel. Producten die verantwoord geproduceerd zijn er waarvan we de herkomst kennen. Ria met haar medewerkers gaan de uitdaging aan om van deze producten bijzondere gerechtjes te maken, waarvan op die avond genoten kan worden. Ter plekke konden we de eerste producten zoal bedenken: het wolvarken, gekleurde wortels, zwarte rammenas, rode biet, en aardpeer. Verdere suggesties of aanbiedingen van lokale verantwoorde producten zijn welkom. Het is mooi voor mij om als mede organisator hierbij mijn passie voor bijzondere groenten in te kunnen brengen.

A.s. zondag 14 september wordt in de Ossenbeemd de Markt Groen Deurne georganiseerd. Zelf ben ik inmiddels een tweetal jaren vrijwilliger bij de Ossenbeemd. De vele vrijwilligers zetten deze dagen hun beste beentje voor. De vele gasten kunnen zondag de markt bezoeken, maar daarnaast kunnen zij de diversiteit aan tuinen en groen in de Ossenbeemd aanschouwen. Een pareltje midden in het centrum van Deurne aan het Haageind. Zelf ben ik naast het reguliere groen onderhoud veel met de bijzondere groentetuin bezig. De naam daarvan hebben we veranderd van 'Vergeten Groenten' in 'Onvergetelijke groenten'. Als je ze eenmaal geproefd hebt, dan vergeet je ze namelijk nooit meer.
Zondag is er van alles te proeven, zoals :
- Purple Queen (paarse stamslabonen)
- Wortels (Zwarte Spaanse kastanjewortel, Lobbicher gele,
  White Belgian)
- Sikkim / Keizer Alexander
- Aardappelen (Rote Emma, Blaue Sint Galler)
- Brave Hendrik
En deze week hebben we al het nodige uitgeprobeerd. Daarnaast zijn er nog veel meer onvergetelijke groenten te zien.

En in deze zonnige septemberweek zijn de Frijol Negro bonen uit Costa Rica zijn goed gegroeid. De bonen in de potgrond groeien harder, dan die in de gewone Deurnese grond. Maar dat wil nog niets zeggen over de mogelijke bonenoogst, want soms hebben  ze dan later te veel loof en weinig bonen. De bodem is dan te rijk geweest aan voedingsstoffen.

Hernieuwde kennismaking met de HAS

In augustus 1981 stapte ik, als 17 jarige, voor het eerst in de trein om mijn studie aan de HAS in Den Bosch aan te vangen. Deze week stapte ik in de auto voor een afspraak bij de HAS in Den Bosch over de start van mijn bedrijf Bijzonder Brabants.

Mijn studie aan de HAS in Den Bosch herinner ik me nog als de dag van gisteren. Als jongen van het Astense platteland op kamers en studeren in Den Bosch. Dat was een grote stap in mijn leven. Thuis was ik de eerste van de kinderen die op kamers ging en hetzelfde gold voor mijn vrienden, die dichtbij naar school gingen of direct gingen werken. De eerste dag werd ik door mijn ouders met mijn koffers en fiets op het station van Deurne afgezet. Hierna begon mijn eerste treinreis in mijn leven naar Den Bosch. De grote stad leren kennen en zelf voor mijn eten zorgen. Ik herinner me nog, dat ik in een cafetaria een bakje bestelde met ik dacht macaroni. Het smaakte heel anders en ik vond het duur. Het was geen macaroni, het waren garnalen, die ik nog nooit gegeten had. Een mooie schooltijd volgde en de opleiding sloot ik in 1985 succesvol af.

En deze week dan opnieuw naar die HAS in Den Bosch. Dat begon met de tijden van weleer te vergelijken met nu. De school heeft geen 1000 leerlingen, maar bijna 3000. De school staat niet meer op die mooie plek aan de Baden Powellstraat bij de IJzeren Man. De school staat nu aan de Onderwijsboulevard achter het station, wat toen een 'achterbuurt' was en nu een prachtig ontwikkeld gebied het Paleiskwartier. De school richt zich niet meer voornamelijk op het primaire proces van productie en verwerking. Nee de school staat midden in de maatschappij en is bewust bezig met de effecten op de omgeving. Kortom een totaal andere school is het geworden, die met de tijd mee gaat.

Met de HAS Den Bosch had ik deze afspraak om de mogelijkheden te verkennen of HAS Kennistransfer

iets kan betekenen bij de opstart van mijn bedrijf. Mijn bedrijf Bijzonder Brabants gaat zich bezig houden met het telen, eten en vermarkten van bijzondere groenten uit de Brabantse grond (foto sikkim). Met Domingo Loth heb ik hierover een goed overleg gehad en vervolgafspraken gemaakt. Mogelijk kan de HAS helpen bij de analyse van de mogelijke afzetkanalen en het in kaart brengen van de potentiële consumenten voor bijzondere groenten/eten. Hierna kan meegedacht worden over de keuze van de te telen bijzondere groenten en de begeleiding van de teelt, waarbij mogelijk ook onderzoek gedaan wordt. Op het gebied van crowdfunding kunnen ze me niet direct helpen, maar ze kunnen me wel aan een aantal contacten helpen. Het was een hele plezierige hernieuwde kennismaking met de HAS en het was plezierig om te ervaren dat mijn plannen begrepen worden en dat ze actief hierbij mee willen denken. Ik ben er van overtuigd, dat een goede samenwerking met het onderwijs meerwaarde voor mijn bedrijf op kan leveren. Wordt vervolgd.

En voor degene die vorige week mijn weblog hebben gelezen. De Frijol Negro, de bonen uit Costa Rica zijn gekiemd en komen uit. Jammer genoeg nu te laat in het seizoen voor bonen dit jaar, maar in ieder geval zaad met kiemkracht, wat hopelijk volgend jaar vele heerlijke zwarte bonen oplevert.